Nhớ lại những ngày Bắc Kinh không có sự cai trị của Đảng cộng sản Trung Quốc

Vài trăm người trong số 200.000 sinh viên biểu tình ủng hộ dân chủ đang mặt đối mặt với lực lượng công an bên ngoài Đại lễ đường Nhân dân ở Quảng trường Thiên An Môn ở Bắc Kinh vào ngày 22 tháng 4 năm 1989. (Catherine Henriette / AFP / Getty Images)

Bài viết được biên tập và tóm tắt này, là một hồi ức về một bầu không khí cởi mở nhưng trật tự, đặc trưng cho 3 tuần trong tháng 5 năm 1989 khi thủ đô Bắc Kinh được hưởng một thời gian nghỉ ngơi ngắn ngủi mà không có sự kiểm soát của Đảng cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ). Tác giả Chen Gang, một sinh viên tại thời điểm xảy ra sự kiện mang tính biểu tượng này, nhớ lại trải nghiệm của cá nhân mình đối với các cuộc biểu tình của sinh viên với sự tham gia của hàng triệu người.

Có những lo ngại rằng, [nếu] loại bỏ sự thống trị của nhà nước một đảng, Trung Quốc sẽ bị hỗn loạn lớn. Thực ra mà nói, chúng tôi ở Bắc Kinh đã được tận hưởng khoảng chừng 20 ngày hòa bình và trật tự, giữa mùa xuân và mùa hè năm 1989 – mà không có sự kiểm soát và kìm kẹp của Đảng Cộng sản Trung Quốc.

Bắt đầu từ ngày 13 tháng 5 năm đó, sinh viên từ nhiều trường đại học của Thủ đô Trung Quốc đã đổ xô đến Quảng trường Thiên An Môn tham gia vào các cuộc biểu tình và tuyệt thực để ủng hộ nhân quyền và phản đối sự tham nhũng của các quan chức ĐCSTQ. Những cư dân bình thường cũng như những sinh viên đã tham gia vào các sự kiện một cách tự phát, và ở giai đoạn đỉnh điểm đã có tới 3 triệu người trên khắp Bắc Kinh [tham gia].

Kể từ ngày này, ĐCSTQ đã bắt đầu mất sự kiểm soát, và tình trạng vô chính phủ dường như thoáng xuất hiện ở thủ đô.

Trật tự tự phát tại Thiên An Môn

Vào thời điểm đó, tôi là một sinh viên mới vào đại học. Vào ngày 16 tháng 5, tôi đã đi cùng với những giáo sư và các bạn sinh viên đến Thiên An Môn để ủng hộ cho những người tuyệt thực. Hàng ngày, hàng ngàn, hàng ngàn người dân Bắc Kinh thuộc các tầng lớp khác nhau đã tụ tập lại ở quảng trường Thiên An Môn hoặc tham gia các cuộc diễu hành xung quanh khu vực.

Cảnh sát – những người quản lý giao thông, sỹ quan công an và quân cảnh – tất cả đã rời khỏi vị trí của mình tại Thiên An Môn và trong khu vực lân cận nói chung. Nhưng không có sự hỗn loạn nào cả. Thay vào đó, những sinh viên chỉ đơn giản là chiếm đóng các vị trí trống để duy trì trật tự. Hàng ngày tôi đã ở quảng trường và tôi không thấy và cũng không nghe nói về bất kỳ hành vi trộm cắp hoặc bạo lực nào.

Để hỗ trợ cho các sinh viên, mọi người từ khắp thủ đô đã gửi rất nhiều loại thức ăn, đồ uống và những hàng hoá khác đến quảng trường. Đồ tiếp tế được chất hàng đống cao như núi. Ngay lập tức, chúng tôi bắt đầu một nỗ lực chân thành để chia sẻ trách nhiệm phân phối. Là những người đến đầu tiên, chúng tôi đã không lạm dụng đặc quyền của mình. Thay vào đó, chúng tôi đã đưa thực phẩm và hàng hóa tiếp tế cho những người khác, trước khi quan tâm đến nhu cầu của chính bản thân mình. Và những người đến [biểu tình] chỉ nhận lấy những gì họ cần.

Hàng trăm ngàn người Trung Quốc tụ tập tại Quảng trường Thiên An Môn để yêu cầu dân chủ, bất chấp tình trạng thiết quân luật ở Bắc Kinh vào ngày 2 tháng 6, 1989. (Catherine Henriette / AFP / Getty Images)

Đó là một khoảnh khắc đầy cảm xúc: Tôi chưa bao giờ ngờ được rằng khẩu hiệu cộng sản “Hưởng theo nhu cầu” đã được thực hiện đầu tiên tại quảng trường Thiên An Môn – mà không có tổ chức Đảng.

Lòng yêu nước của phong trào sinh viên là một động lực rất lớn. Mọi người đều dẹp sự ích kỷ của mình sang một bên, và đặt trái tim của mình cho tương lai của đất nước và của dân tộc chúng tôi. Trong số các sinh viên, đã không thiếu những cô gái xinh đẹp từ khắp nơi trên đất nước. Tôi còn rất trẻ và chưa có bạn gái, và trên thực tế đã có rất nhiều cơ hội cho tôi để tìm một bạn gái trẻ có cùng một khuynh hướng, tính cách ở quảng trường. Tuy nhiên, vì sợ báng bổ quyết tâm yêu nước vĩ đại này, tôi đã không dám mủi lòng trước bất kỳ ham muốn cá nhân nào. Tôi không bao giờ hỏi tên hay quê quán của những cô gái xinh đẹp đứng cạnh tôi, sát bên nhau.

Không có Đảng

Vào ngày 20 tháng 5, nhận thấy quyền lực và đặc quyền cá nhân bị trượt khỏi bàn tay mình, giới lãnh đạo ĐCSTQ đã tuyên bố thiết quân luật. Hàng trăm ngàn binh sĩ Quân Giải phóng Nhân dân đã được triển khai bên ngoài Bắc Kinh, và chuẩn bị sẵn sàng để đàn áp sinh viên và “lập lại trật tự bình thường” bất chấp thực tế là trật tự chưa bao giờ bị mất và hàng triệu cư dân Bắc Kinh đang làm việc và sinh sống trong hòa bình.

Và đó là vì sự bất phục tùng [tình trạng thiết quân luật một cách] ôn hòa mà hàng trăm ngàn người [biểu tình] đã ngăn chặn đội Quân Giải phóng Nhân dân [PLA] tiến vào thủ đô từ mọi hướng. Chính quyền Bắc Kinh gần như đã bị tê liệt và mất sự kiểm soát của Đảng. Các học viện, viện nghiên cứu của thủ đô đã tự thành lập các hiệp hội công nhân và sinh viên tự trị, tất cả đều không có các lãnh đạo ĐCSTQ.

Các thẩm phán Bắc Kinh trong đồng phục tòa án gia nhập những người lao động biểu tình trên các đường phố Bắc Kinh vào ngày 18 tháng 5 năm 1989, để ủng hộ cho những sinh viên tuyệt thực, đang tụ tập tại Quảng trường Thiên An Môn. (Catherine Henriette / AFP / Getty Images)

Những binh lính được trang bị đầy đủ vũ trang, đến trên những chiếc xe chiến đấu, đã rất bối rối khi họ nhìn thấy [hiện trạng] thủ đô [Bắc Kinh] như thế nào. Ngày 21 tháng 5, tôi đã đi đến phố Cổ Thành tại quận Thạch Cảnh Sơn, ở gần nhà mình. Tôi chỉ thấy có một hàng dài các xe quân sự, nằm uốn khúc qua các đường phố, bị chặn lại bởi một hàng rào những cư dân.

Các binh lính đã bị lừa bởi các nhà chức trách, những người tuyên bố rằng “có tình trạng hỗn loạn ở Bắc Kinh”, và rằng trật tự cần phải được khôi phục. Người dân địa phương vây xung quanh những người lính để nói với họ về tình huống thật sự, rằng sinh viên đang phản đối chống lại tham nhũng, và rằng Bắc Kinh vẫn trong trật tự tốt, và rằng PLA không cần thiết phải khôi phục lại bất cứ điều gì. Yêu cầu duy nhất cho những sinh viên và công dân yêu nước, là không được đổ máu.

Ở khắp mọi nơi người dân thủ đô đã sử dụng cơ thể của mình để ngăn chặn các xe quân đội. Những lời nói của một phụ nữ trung niên luôn vang vọng trong tâm trí tôi: “Tại sao Liên Hiệp Quốc không gửi lực lượng gìn giữ hòa bình đến để bảo vệ chúng ta ở đây tại Bắc Kinh?”

Những người biểu tình ủng hộ dân chủ hoan nghênh các sinh viên đến từ Đại học Bắc Kinh, đang đứng trên những chiếc xe tăng chở lính của PLA ở Bắc Kinh vào ngày 21 tháng 5 năm 1989. Họ đang cố gắng thuyết phục những người lính không tuân theo tình trạng thiết quân luật đã được tuyên bố ngày hôm trước. (Catherine Henriette / AFP / Getty Images)

Không có công an, cảnh sát quân sự hoặc binh lính chiếm đóng Bắc Kinh hoặc vùng ngoại ô của Bắc Kinh. Thủ đô đơn giản là không bị ĐCSTQ kiểm soát. Không muốn tạo cho chính quyền bất kỳ nguyên cớ nào để đàn áp các cuộc biểu tình, các sinh viên đã hợp tác để thiết lập một chế độ luật lệ và trật tự xã hội quá kỹ càng, bắt đầu với việc điều khiển giao thông.

Tại thời điểm đó, không có sự “nổi loạn”, và thậm chí cả những tên trộm cũng đã từ bỏ việc trộm cắp. Thống kê của công an Bắc Kinh cho thấy có sự giảm đi trông thấy của tất cả các loại tội phạm trong suốt những sự kiện này. Tai nạn giao thông chưa bao giờ đạt được mức thấp như lúc đó. Hoạt động thương mại được liên tục, không bị gián đoạn.

Những người biểu tình ủng hộ dân chủ bao quanh một chiếc xe tải chở binh sĩ Quân Giải phóng nhân dân trên đường đến Quảng trường Thiên An Môn ở Bắc Kinh vào ngày 20 tháng 5 năm 1989. (Catherine Henriette / AFP / Getty Images)

Những hy vọng chung

Thông thường, dưới sự cai trị của Đảng, người dân cảm thấy đầy phẫn uất, oán giận, có thể ‘bùng cháy lên’ chỉ với một tia lửa nhỏ nhất. Trên đường phố, chỉ cần hơi xung đột, chẳng hạn như vì một cú va đụng, sẽ dẫn đến kết quả là một cuộc đấu khẩu. Nhưng trong thời gian các cuộc biểu tình, những ngày hạnh phúc quý giá này sau hàng thập kỷ chịu sự đàn áp của Đảng, người dân Bắc Kinh đã tươi cười trong sự hân hoan.

Các sự kiện của giai đoạn này là một thời gian gắn kết cho các cư dân của Bắc Kinh và sinh viên. Nếu bạn đang trên đường đến Thiên An Môn hoặc chặn các xe quân sự đang cố gắng tiến vào thành phố, các lái xe sẽ đưa bạn đến quảng trường miễn phí. Mọi người cảm thấy gần gũi và thân thiện với bất cứ ai mà họ gặp. Ngay cả người hoàn toàn xa lạ cũng đã trở thành anh chị em, với hy vọng chung về [một nước] Trung Quốc không có Đảng Cộng sản.

Vào một đêm nọ, khi tôi đang vội vã về nhà từ quảng trường Thiên An Môn, trên chiếc xe đạp của tôi, tôi đã va vào một người đi xe đạp khác. Trước khi tôi có thể nói một lời, anh ta đã nói: “Đừng lo! Hiểu biết lẫn nhau muôn năm!”. Anh ta đã vẫy tay và đi khỏi.

Trong thời gian các cuộc biểu tình Thiên An Môn tháng 5 đó, tất cả mọi người đều có sự hiểu biết lẫn nhau này: chúng ta nên khẩn chương tiến về phía trước như là một tập thể, yêu cầu ĐCSTQ hoàn toàn biến khỏi sân khấu [chính trị] Trung Quốc. Lần đầu tiên trong nhiều thập kỷ, các phương tiện truyền thông đã nói lên sự thật, và không còn kiểm duyệt nội dung của mình để làm đẹp lòng Đảng.

Từ bỏ sự tàn bạo của cộng sản

Từ tối ngày 3 tháng 6 thông qua suốt đêm cho đến ngày 4 tháng 6, xe tăng và binh lính trang bị súng trường tấn công (Assault Rifles) đã thảm sát đẫm máu trên các con đường dẫn đến Thiên An Môn. Quá sốc và choáng váng, tôi đã đến Bệnh viện Đa khoa Đường sắt Bắc Kinh cùng với các xe cứu thương, để sơ cấp cứu ban đầu cho các sinh viên và cư dân bị thương bởi bị trúng đạn của Quân Giải phóng Nhân dân. Cảnh tượng trông giống như một bệnh viện chiến trường tạm thời, với một hệ thống phân loại tại chỗ để chữa trị tùy theo tình trạng nguy cấp.

Tại nút giao cắt giao thông Ngũ Khoả Tùng, tôi nhìn thấy thân thể của các sinh viên đã bị nghiền nát bởi xích xe tăng, một lớp mỏng thịt nham nhở và xương đã bị dính chặt xuống đất.

Kết quả của vụ thảm sát, hàng chục sinh viên cùng ngành học với tôi ở trường Đại học Khoa học và Công nghệ Bắc Kinh, đã bị sát hại bởi những binh lính dùng súng trường tấn công. Những nòng súng trường của ĐCSTQ đã phá vỡ sự hài hòa ngắn ngủi của thủ đô Bắc Kinh [trong những tuần đã qua].

Xe tăng Quân giải phóng nhân dân bảo vệ Đại lộ Trường An chiến lược dẫn đến Quảng trường Thiên An Môn ở Bắc Kinh vào ngày 6 tháng 6 năm 1989. (Manuel Ceneta / AFP / Getty Images)

Hàng chục triệu người Trung Quốc đã bị thiệt mạng qua các phong trào chính trị của ĐCSTQ. Qua mỗi lần, những người Trung Quốc từ bi đều hy vọng đó là lần cuối cùng. Và lần nào cũng vậy, ĐCSTQ đều đáp lại những hy vọng của người dân Trung Quốc với dao phay của những tên đồ tể và máu tươi.

ĐCSTQ nói dối về và bôi nhọ những sinh viên và cư dân Bắc Kinh yêu nước trong khi phủ nhận tội ác của chính mình. Ngày nay, ĐCSTQ vẫn tiếp tục thu hoạch nội tạng sống từ các học viên Pháp Luân Công, một môn tu luyện tinh thần [truyền thống của Trung Quốc].

Niềm tin và các giá trị truyền thống đã bị phá hoại bởi một Đảng hiểm độc. Các tiêu chuẩn đạo đức cổ xưa và tập tục xã hội đã bị xóa bỏ bằng vũ lực. Quan hệ hài hòa giữa các cá nhân bị bóp méo và biến thành lòng căm thù, đẩy người dân Trung Quốc vào một cuộc khủng hoảng sâu sắc, trong đó mọi người dân [Trung Quốc] đều là nạn nhân.

Tôi tin tưởng rằng rất nhiều người dân Bắc Kinh và những người là sinh viên vào thời điểm đó, sau này vẫn có những kỷ niệm về những ngày hân hoan trong năm 1989, được khắc ghi trong trái tim họ. Khi mà người dân Trung Quốc, với số lượng ngày càng lớn hơn, từ chối Đảng cộng sản – dù là [trong tư tưởng] cá nhân hay trong các hành động của mình – họ đang càng ngày có khả năng hình dung, trước mắt mình, về một nước Trung Quốc hòa bình mà không có ĐCSTQ, và sự hình dung này ngày càng gần hơn và gần hơn với thực tế.

Tác giả: Chen Gang

Dịch giả: Phạm Duy

(Việt Đại kỷ nguyên)

Categories: Lịch Sử